*** 7531 sayılı Kanun’un (RG, 14.11.2024, Sayı: 32722) 22. maddesi ile yapılan değişiklik ile, parasal sınırların hesabında bin Türk lirasını aşmayan küsurat kısmının dikkate alınmayacağı düzenlenmiştir.

***7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun 7. maddesinin 3. fıkrası ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun kanun yollarına ilişkin hükümlerinin iş mahkemelerince verilen kararlar hakkında da uygulanacağı belirtilmiştir. Bu nedenle Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 341, 362. maddelerindeki istinaf ve temyize ilişkin parasal sınırlar iş mahkemesi kararları bakımından da uygulanacaktır.

***01.10.2011 tarihinde yürürlüğe giren 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) 450. maddesiyle 18.07.1927 tarihli ve 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu (HUMK) tamamen yürürlükten kaldırılmıştır. 6100 Sayılı HMK ile getirilen en önemli değişiklik, Bölge Adliye Mahkemeleri (BAM) tarafından yürütülecek istinaf kanun yolunun yürürlüğe girmesi ve karar düzeltme kanun yolunun kaldırılmasıdır. Ancak 6100 Sayılı HMK''nun yürürlüğe girdiği tarihte Bölge Adliye Mahkemeleri (BAM) henüz fiziken göreve başlamamış olduğundan, 6100 Sayılı HMK’nın Geçici 3. maddesi uyarınca, Bölge Adliye Mahkemelerinin göreve başlama tarihinden önce verilen mahkeme kararları veya temyiz kanun yoluna başvurulmuş kararlar hakkında, karar kesinleşinceye kadar 1086 Sayılı HUMK’un temyiz ve karar düzeltmeye ilişkin hükümlerinin uygulanacağı düzenlenmiştir. 

Bölge Adliye Mahkemeleri 20.07.2016 tarihinde göreve başlamıştır. Bu nedenle 20.07.2016 tarihinden önce mahkemelerce verilmiş kararlar veya kanun yoluna başvurulmuş davalar için, 1086 Sayılı HUMK kapsamındaki temyiz (m. 427), temyizde duruşma (m. 427/4 ve 438) ve karar düzeltme yolu (m. 440) için parasal sınırlar her yıl yeniden değerleme oranına göre artırılmaya devam etmektedir. ***7531 sayılı Kanun’un RG, 14.11.2024, Sayı: 32722) 22. maddesi ile yapılan değişiklik ile, parasal sınırların belirlenmesinde bin Türk lirasını aşmayan küsuratın dikkate alınmayacağı düzenlenmiştir. Ancak 1086 sayılı HUMK için, 5236 sayılı Kanunla 1086 sayılı HUMK'a eklenen Ek Madde 4 uyarınca; belirlenen bu parasal sınırın on Türk lirasını aşmayan küsuratının dikkate alınmaması öngörülmüştür. ***1086 sayılı HUMK'a eklenen Ek Madde 4 hükmünde karar düzeltme yolu için bir parasal sınır düzenlemesi yer almamakta olup, Yargıtay içtihatları ve uygulama ile karar düzeltme parasal sınırına yeniden değerleme oranına göre artış yapılmaktadır.

***İcra ve İflâs Kanunu’na istinaf ve istinaf sonrası temyiz kanun yolu düzenlemesi, 02.03.2005 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanan ve 01.05.2005 tarihinde yürürlüğe giren 5311 sayılı Kanun ile getirilmiştir. Bu düzenlemeden önce, istinaf sistemine geçişin altyapısını oluşturduğu kabul edilen ilk adım, 17.07.2003 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 4949 sayılı Kanun’un 102. maddesiyle atılmıştır. Bu Kanun ile İcra ve İflâs Kanunu’na eklenen Ek Madde 1 uyarınca, İİK’nın bazı maddelerinde yer alan parasal sınırların (pazarlık suretiyle satış sınırı – m.119, iflâs idaresinin sulh olma ve tahkim yapma sınırı – m.226, fevkalade mühlete tabi olma sınırı – m.326 ve icra mahkemesi kararlarının temyiz sınırı – m.363), 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 298. maddesine göre her yıl Maliye Bakanlığı tarafından tespit edilip Resmî Gazete’de ilan edilecek yeniden değerleme oranına göre artırılması öngörülmüştür. 5311 sayılı Kanun, 01.05.2005 tarihinde yürürlüğe girmiş ve bu Kanun’un 25. maddesi uyarınca İİK’nın 364. maddesi (temyiz kanun yoluna başvuru) değiştirilerek, Bölge Adliye Mahkemesi hukuk dairelerince verilen ve miktar veya değeri 10.000 lirayı geçen nihai kararlara karşı temyiz yoluna başvurulabileceği düzenlenmiştir. Ancak belirlenen bu istinaf sonrası temyiz sınırının nasıl artırılacağına ilişkin herhangi bir hükme yer verilmemiştir.

5311 sayılı Kanun’un 29. maddesi ile İİK’ya eklenen Geçici Madde 7 uyarınca, Bölge Adliye Mahkemeleri’nin göreve başlayacağı tarihe kadar, 5311 sayılı Kanun’dan önceki temyiz ve karar düzeltmeye ilişkin hükümlerin uygulanacağı belirtilmiştir. Nitekim, Bölge Adliye Mahkemeleri göreve başlayana kadar da, 2004 sayılı İİK’nın pazarlık suretiyle satış sınırı (m.119), iflâs idaresinin sulh olma ve tahkim yapma sınırı (m.226), fevkalade mühlete tabi olma sınırı (m.326) ile icra mahkemesi kararlarının temyiz sınırı (m.363) yeniden değerleme oranı esas alınarak artırılmıştır.

Bölge Adliye Mahkemeleri’nin 20.07.2016 tarihinde göreve başlamasıyla birlikte, istinaf sonrası temyiz sınırı bakımından uygulamada farklı parasal sınırlar gündeme gelmiş, bunun üzerine 02.12.2016 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6763 sayılı Kanun’un 3. ve 4. maddeleri ile; İİK m.363’te yer alan 1.000 TL tutarındaki istinaf sınırı 7.000 TL’ye, İİK m.364’te yer alan 10.000 TL tutarındaki istinaf sonrası temyiz sınırı ise 40.000 TL’ye yükseltilmiştir. Ancak 6763 sayılı Kanun’da da, İİK m.364’te belirtilen istinaf sonrası temyiz sınırının nasıl artırılacağına ilişkin bir hüküm bulunmadığından, belirsizlik giderilememiştir.

Son olarak, istinaf sonrası temyiz sınırının nasıl artırılacağına ilişkin belirsizlik, 28.02.2019 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7165 sayılı Kanun ile giderilmiştir. Bu Kanun ile: İİK m.364’te belirtilen istinaf sonrası temyiz sınırı 40.000 TL’den 58.800 TL’ye yükseltilmiş, aynı zamanda İİK m.364, Ek Madde 1 kapsamına alınarak, bu sınırın yeniden değerleme oranına bağlı olarak her yıl artırılacağı düzenlenmiştir. Buna göre, 01.01.2020 tarihi itibarıyla istinaf sonrası temyiz sınırı yeniden değerleme oranına bağlı olarak artırılmaktadır.

***Yeniden değerleme oranına göre tespit edilen parasal sınırın 7531 sayılı Kanunun (RG, 14.11.2024, Sayı:32722) 2. maddesi ile yapılan değişiklik ile bin Türk lirasını aşmayan kısmı dikkate alınmayacağı düzenlenmiştir.

***Davanın duruşmalı olarak görülüp görülmeyeceğine dair parasal sınır, aynı zamanda, tek Hâkimle görülecek davalar ile kurul halinde görülecek davaların da sınırıdır. ***Tek Hakimle Görülecek (Heyet Halinde Görülmeyecek) Davalar; (2576 Sa. Kanun m. 7) - İdare mahkemelerinde; 1) Dava değeri kanunda belirlenen parasal sınırın altında kalan, konusu belli parayı içeren idarî işlemlere karşı açılan iptal davaları, 2) Dava değeri kanunda belirlenen parasal sınırın altında kalan, tam yargı davaları tek hakimle görülür. - Vergi mahkemelerinde; 1) Dava değeri kanunda belirlenen parasal sınırın altında kalan, genel bütçeye, il özel idareleri, belediye ve köylere ait vergi, resim ve harçlar ile benzeri mali yükümler ve bunların zam ve cezaları ile tarifelere ilişkin davalar, 2) Dava değeri kanunda belirlenen parasal sınırın altında kalan, genel bütçeye, il özel idareleri, belediye ve köylere ait vergi, resim ve harçlar ile benzeri mali yükümler ve bunların zam ve cezaları ile tarifelere ilişkin 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun uygulanmasına dair davalar tek hakimle görülür. İYUK m. 17/1 uyarınca vergi ve idare mahkemelerinde dava değerinin belirli parasal sınırın üzerinde olması halinde bu uyuşmazlıklarda taraflardan birinin istemesi halinde duruşmalı olarak görülmesi zorunlu olup, dava değeri parasal sınırın altında kalan uyuşmazlıklarda tarafların hepsi talep etse dahi yargılamanın duruşmalı olarak yapılıp yapılmaması mahkemenin takdirine bağlıdır. Yargılamanın duruşmalı olarak görülüp görülmeyeceğine dair bu sınır aynı zamanda 2576 sayılı BİM, İdare ve Vergi Mahk. Kuruluşu ve Görevleri Hakkında Kanun m. 7 uyarınca Tek Hakimle Görülecek Davalar maddesinde düzenlenen parasal sınır ile aynıdır. Buna göre; tek hakimle görülmesi gereken uyuşmazlıklarda (parasal sınırın altında kalan uyuşmazlıklar) taraflar talep etse dahi duruşma yapılmasının zorunlu değildir, bir başka deyişle tek hakimle görülen uyuşmazlıklarda yargılamanın duruşmalı olarak görülüp görülmeyeceği mahkemenin takdirindedir. Buna karşılık 1 Başkan ve 2 Üyeden oluşan heyet halinde görülen davalarda (parasal sınırın üzerinde kalan uyuşmazlıklar), taraflardan birinin duruşma talep etmesi halinde yargılamanın duruşmalı olarak görülmesi zorunludur. Bu noktada belirtmek gerekir ki, taraflarca talep edilmese ve sınırın altında kalsa dahi İYUK m. 17/4 uyarınca hakim re'sen duruşma yapılmasına her zaman karar verebilir. ***Vergi davalarında parasal sınıra esas dava değeri ne şekilde belirlenecektir? Parasal sınıra esas alınan dava değerinin ne şekilde belirleneceği İYUK 17/1 maddesinde: "Danıştay ile idare ve vergi mahkemelerinde açılan iptal ve yirmibeşbin Türk Lirasını aşan tam yargı davaları ile tarh edilen vergi, resim ve harçlarla benzeri mali yükümler ve bunların zam ve cezaları toplamı yirmibeşbin Türk Lirasını aşan vergi davalarında, taraflardan birinin isteği üzerine duruşma yapılır." şeklinde açıklanmıştır.  Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlere ilişkin tarh ve ceza kesme işlemlerine karşı açılan vergi davalarında dava konusu vergi aslı ile bunların zam ve cezaları toplamı parasal sınırı aşmakta ise, taraflardan birinin duruşma yapılması talebinde bulunması üzerine, duruşma yapılması zorunludur. Bu bağlamda; "tarh edilmiş vergi asıl ve fer'ilerine ilişkin vergi davaları" bakımından bir düzenleme getirilmiştir. Bu sınırlar hesaplanırken, toplam dava tutarlarına bakılması gerekmektedir. Tarh işlemi aleyhine açılmış davalarda dava konusu vergi ve cezanın toplamına; ödeme emrine karşı açılan davalarda dava konusu vergi, ceza ve gecikme faizi toplamına göre hareket edilmelidir. ***2577 Sayılı Kanun Ek Madde 1 (Değişik:7/11/2024-7531/5 md.) uyarınca; parasal sınırların her yıl, bir önceki yıla ilişkin olarak 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında, takvim yılı başından geçerli olmak üzere artırılmak suretiyle uygulanacağı ve belirlenen sınırların bin Türk lirasını aşmayan kısımlarının dikkate alınmayacağı düzenlenmiştir.

*** 2025 yılı için değeri 149.000 (yüz kırk dokuz bin) Türk Lirasının altında bulunan tüketici uyuşmazlıklarında, İl veya İlçe Tüketici Hakem Heyetlerine başvuru yapılabilecektir. İl ve ilçe tüketici hakem heyetleri arasındaki parasal sınır kaldırılmıştır. *** Tüketici hakem heyetleri kendilerine yapılan başvuruları gereğini yapmak üzere kabul etmek zorundadır.

***Başvurular, tüketicinin yerleşim yerinin bulunduğu veya tüketici işleminin yapıldığı yerdeki tüketici hakem heyetine yapılabilir.  Tüketici hakem heyetinin bulunmadığı yerlerde ise başvurular o ilçe kaymakamlığına yapılabilir. ***Parasal sınırlar 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 68. maddesi ve Tüketici Hakem Heyetleri Yönetmeliği’nin 6. maddesi uyarınca yayımlanan tebliğlerle Resmî Gazete’de ilan edilerek yürürlüğe girmektedir.